Sağlıklı beslenme ve ideal kiloyla ilgili televizyon, radyo programı, günlük konuşma veya sosyal medya platformlarından birinde mutlaka vücut kitle indeksi ile ilgili bir konuya rastlamışsınızdır. Peki, kişilerin bu indekse göre değerlendirildiği ve ideal kiloda olup olmadıklarını hesapladığı vücut kitle indeksi tam olarak ne demek ve ne işe yarar?
Dünya Sağlık Örgütü tarafından obezitenin sınıflandırılması ve değerlendirilmesi için tasarlanan vücut kitle indeksi, yetişkinlerde kullanılan bir ölçüm yöntemidir. Sonuçlarına göre kişinin ideal kilo sınırlarında olup olmadığı belirlenir. Ancak bu indeks tek başına kişinin yağ, kas ve su oranını belirlemek için yeterli değildir. Kişinin yaşı, cinsiyeti, vücut tipi, bel çevresi ve vücut yağ yüzdesi de göz önüne alınarak değerlendirilmelidir.
Hesaplaması için basit bir formül kullanılır. Kişinin kilogram cinsinden kilosu, metre cinsinden boy uzunluğunun karesine bölünür. Örneğin, 60 kilo ağırlığa ve 1.70 metre boya sahip bir kişinin ölçümünü yapmak için öncelikle boyunun metre cinsinden karesi alınır: 1.7*1.7 =2.89 m². Daha sonra kilosu boyunun karesine bölünür: 60 kg/2.89 m²=20,76 kg/m². Elde edilen sonuç vücut kitle indeksine göre değerlendirilir ve kilonun normal değer aralıklarına sahip olup olmadığı bu yolla anlaşılabilir. Bu formül doğrultusunda sen de vücut kitle indeksini kolayca hesaplayabilirsin. Eğer elde ettiğin değer normal vücut ağırlığı ölçülerinin üstünde ya da altındaysa diyetisyene ya da doktora gitmen gerekebilir. Uzman kişi, ayrıca; kas yoğunluğu, kan ve idrar gibi değerler, ekstra tetkikler de yaptırmanı isteyerek sana uygun tedavinin belirlenmesini sağlar. Vücut kitle indeksi sadece yetişkinler yani 18 yaş üstü bireyler için uygundur. Gebe ve emziren kadınlar veya çocuk ve gençler için bir anlam ifade etmez. Çocuklarda boy-kilo değerlendirilmesi persentil denilen farklı bir ölçüm işlemi ile yapılır.
Hesaplandıktan sonra elde edilen değer kişinin boyuna göre ideal kiloda olup olmadığını gösterir. Elde edilen sonuca göre değerlendirmesi şöyledir:
20’nin altında bir değer ise kişinin boyuna göre zayıf olduğu düşünülür. Zayıflığın altında bir neden olup olmadığı belirlenir ve eğer bir sorun yoksa diyetisyen kontrolünde yüksek kalorili bir diyet ile sağlıklı kilo alma programı başlatılabilir.
- Vücut kitle indeksi 20-25 arasında bir değerde ise kişinin boyuna göre kilosunun ideal aralıkta olduğu söylenebilir.
- Vücut kitle indeksi 25-30 arasında bir değer ise kişinin boyuna göre kilosunun biraz fazla olduğu düşünülür. Sağlık açısından herhangi bir risk taşımasa da boyuna göre ideal vücut ağırlığına ulaşmak için yeterli ve dengeli bir beslenme programı uygulanmalı, ayrıca düzenli fiziksel aktivite yapmaya başlanmalıdır.
- Vücut kitle indeksi 30-35 arasında bir değer ise kişi şişman olarak değerlendirilir. Boyuna göre olması gereken kilonun oldukça üstünde bir değere sahip olması kişinin kronik hastalıklara yakalanma riskini artırabilir. En kısa zamanda doktora danışarak diyetisyen eşliğinde kilo verme programına dâhil olmalıdır.
- Vücut kitle indeksi 35-40 arasında bir değer ise kişi obez olarak kabul edilir. En yakın sağlık kuruluşuna başvurarak bir an önce diyete girmeli ve ideal kiloya ulaşmalıdır.
- Vücut kitle indeksi 40’ın üzerinde bir değerde ise kişi morbit obez olarak değerlendirilir. Bu kişide obeziteye bağlı diyabet, böbrek ve karaciğer fonksiyon bozuklukları, kalp damar hastalıkları ve hipertansiyon gibi ciddi sağlık problemleri gelişmiş olabilir. En kısa sürede en yakın sağlık kuruluşundan yardım alınmalıdır.
İdeal kiloya sahip olup olmadığını öğrenmek için sen de vücut kitle indeksini hesaplayabilirsin. Yeterli ve dengeli bir beslenme programının yanı sıra düzenli fiziksel aktivite ile ideal kilonu korumayı başarabilirsin.
Obezite, kişinin sağlığını tehdit edecek şekilde vücudunda yağ birikmesi olarak tanımlanabilir. Normalde yetişkin bir bireyin vücut ağırlığının olması gerekenden %25-30 oranında fazla olması da obezite şeklinde kabul edilir. Tüm bu tanımlarda dikkat edilmesi gereken ise kişinin vücut kas ve yağ oranıdır. Aynı kiloya ve boya sahip iki kişi vücut kitle indeksine göre obez olabilir. Ancak kişinin kas yüzdesinin fazla olması obez tanımına uygun değildir. Bir başka deyişle vücut kitle indeksi obezite değerlendirilmesinde tek başına kriter olarak baz alınmaz. Vücut kompozisyonunu belirleyen diğer faktörler de göz önüne alınmalıdır.
Sağlıkla ve sporla kal!
